Η Αττική πρωταθλήτρια στα οικιακά φωτοβολταϊκά

Στα 179,36 MW ανέρχεται πλέον η εγκατεστημένη ισχύς των οικιακών φωτοβολταϊκών μετά την προσθήκη 20,84 MW τον Ιούνιο.

Σύμφωνα με το μηνιαίο δελτίο ΑΠΕ που δημοσίευσε ο ΛΑΓΗΕ, στην Αττική καταγράφεται η μεγαλύτερη κινητικότητα όσον αφορά τις εγκαταστάσεις - 59.060 KW έως τώρα -  ενώ ακολουθούν η Πελοπόννησος με 27.723 KW και η κεντρική Ελλάδα με 23.519 KW.

Όσον αφορά τη γενικότερη πορεία των φωτοβολταϊκών, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, η συνολική φωτοβολταϊκή ισχύς στο διασυνδεδεμένο σύστημα ανήλθε σε 724,18 MW ενώ τον Ιούνιο προστέθηκαν 97,03 MW.

Τέλος, στις υπόλοιπες ΑΠΕ δεν παρατηρήθηκε αύξηση της εγκατεστημένης ισχύος.

Δείτε παρακάτω αναλυτικά το δελτίο του ΛΑΓΗΕ 

Δελτίο ΑΠΕ - Ιούνιος 2012

Έπιασαν τόπο οι απειλές κατάσχεσης στο ΛΑΓΗΕ

Τελεσφόρησαν οι διαταγές πληρωμής και τα κατασχετήρια που είχαν υποβάλει εις βάρος του ΛΑΓΗΕ οι ηλεκτροπαραγωγοί από ΑΠΕ και εν τέλει εισπράχθηκαν τα οφειλόμενα από το Λειτουργό της Αγοράς ποσά.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η Δικαιοσύνη απέρριψε όλα τα αιτήματα που είχε καταθέσει ο ΛΑΓΗΕ για αναστολή των κατασχέσων, επικαλούμενος κίνδυνο της λειτουργίας του σε περίπτωση κατασχέσεων.

Όπως αναφέρουν εμπλεκόμενοι παράγοντες της αγοράς, η δικαιοσύνη έκρινε ότι ο κίνδυνος είναι στην πλευρά των παραγωγών που δια νόμου έχουν αποκλειστικό τους εισόδημα τις εισπράξεις από ΛΑΓΗΕ οι οποίες μάλιστα συνδέονται και με την εξυπηρέτηση ανελαστικών τραπεζικών και φορολογικών (ΦΠΑ) τους υποχρεώσεων. 

«Ο 100% δημόσιος χαρακτήρας του και ο τζίρος δισεκατομμυρίων ευρώ που εκκαθαρίζει ετησίως συγκρινόμενος  με το συντρηπτικά μικρότερο μέγεθος των ιδιωτών παραγωγών συνέστησε από μόνος του επιπλέον απόδειξη του σε ποιον ανήκει ο κίνδυνος», αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Πλησιάζει η "καταιγίδα" για τον κλάδο των φωτοβολταϊκών

Κρίσιμη εβδομάδα για τον τομέα των φωτοβολταϊκών ξεκινάει σήμερα, καθώς προς το τέλος της αναμένονται οι ανακοινώσεις του ΥΠΕΚΑ σχετικά με τις αλλαγές που θα υιοθετήσει.

Σήμερα, σε συνέχεια των επαφών που πραγματοποίησε ο κ. Παπαγεωργίου την προηγούμενη εβδομάδα με φορείς των ΑΠΕ, έχει προγραμματιστεί συνάντηση της πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου με τον ΣΕΦ και τον ΠΑΣΥΦ παρουσία της ΡΑΕ.

Σύμφωνα με πληροφορίες ο κ. Παπαγεωργίου δεν θα ανοίξει τα «χαρτιά» του, αλλά θα ενημερώσει τους φορείς ότι «όλα είναι πάνω στο τραπέζι». Παρόλα αυτά, οι αποφάσεις (τουλάχιστον στον πυρήνα τους) φαίνεται ότι έχουν ληφθεί και μάλιστα έχει προς τούτο ενημερωθεί το πρωθυπουργικό γραφείο.

Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πληροφορίες, οι αλλαγές που θα επέλθουν στον κλάδο των φωτοβολταϊκών θα είναι «καταιγιστικές». Συγκεκριμένα:

• Θα υπάρξει δραματική μείωση στις ταρίφες των νέων συμβολαίων. Γίνεται λόγος για άμεση μείωση πάνω από 35%.
• Θα υπάρξει «βαριά» παρέμβαση στα οικονομικά των υφιστάμενων επενδύσεων φωτοβολταϊκών. Θα έχει τη μορφή έκτακτης εισφοράς επί του τζίρου των επιχειρήσεων που ήδη λειτουργούν, που θα κατευθυνθεί στο ΛΑΓΗΕ για να μειώσει το έλλειμμά του. Γίνεται λόγος για εισφορά 20% επί του τζίρου. Στην πραγματικότητα θα υπάρξει ένα έμμεσο κούρεμα των ποσών που οφείλει ο ΛΑΓΗΕ προς τους παραγωγούς «πράσινου» ρεύματος. Το αν αυτή η «έκτακτη» εισφορά θα είναι πράγματι έκτακτη ή εάν θα έχει χαρακτήρα μόνιμης επιβάρυνσης, είναι ένα θέμα που θα παραμείνει σε αβεβαιότητα.
• Θα υπάρξει «βαριά» επίσης φορολογία των οικιακών φωτοβολταϊκών που από εδώ και στο εξής θα καλούνται να πληρώνουν για τα έσοδα που έχουν.
• Θα μειωθεί θεαματικά το χρονικό περιθώριο των 18 μηνών που έχουν στη διάθεσή τους οι επενδυτές, προκειμένου να υλοποιήσουν την επένδυσή τους μετά την υπογραφή της σύμβασης με τον ΛΑΓΗΕ. Το περιθώριο θα γίνει 9 μήνες, ενώ θα υπάρξει πρόβλεψη για μεταβατικού χαρακτήρα ρυθμίσεις, δηλαδή για σταδιακή μείωση, για εκείνους που ήδη έχουν υπογράψει σύμβαση και έχει αρχίσει να μετράει το 18μηνό τους.
• Εξετάζεται τέλος, χωρίς να έχει πολλές πιθανότητες να υιοθετηθεί, ακόμα και η αναστολή υπογραφής νέων συμβάσεων.

Τα νέα μέτρα θα ισχύσουν, κατά πάσα πιθανότητα, από την 1^ηΑυγούστου.

Πέραν των μέτρων που αφορούν τα φωτοβολταϊκά, δεν φαίνεται να υπάρχει προς ώρας θέμα για τις υπόλοιπες τεχνολογίες ΑΠΕ. Ωστόσο θα υπάρξει ταυτόχρονα περιορισμένη αύξηση του Ειδικού Τέλους ΑΠΕ (σε μονοψήφια ποσοστά), ενώ θα επιταχυνθεί η δανειοδότηση του ΛΑΓΗΕ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων.

Τα στοιχεία του ρεπορτάζ του energypress δεν μπορούν φυσικά να θεωρηθούν τελικά, καθώς η πίεση από τους φορείς του κλάδου των φωτοβολταϊκών είναι ήδη ισχυρή και δεν μπορεί να αποκλείσει κανείς το να υπάρξουν αλλαγές. Παρόλα αυτά, η κατεύθυνση έχει δοθεί και ο χρόνος μέχρι την ανακοίνωση των αποφάσεων είναι λίγος.

Π.Μητρούλια: Δέσμη μέτρων με έμμεσο κούρεμα οφειλών του ΛΑΓΗΕ προς παραγωγούς φ/β

Το έμμεσο κούρεμα των οφειλών του λειτουργού της αγοράς (ΛΑΓΗΕ) προς τους παραγωγούς ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα περιλαμβάνεται, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, στο πακέτο των άμεσων μέτρων που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος ρευστότητας που απειλεί με κατάρρευση την αγορά.

Όπως όλα δείχνουν, τα άμεσα μέτρα έκτακτου χαρακτήρα, που πέραν του κουρέματος θα περιλαμβάνουν περιορισμένη αύξηση του τέλους υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και διασφάλιση της δανειοδότησης του ΛΑΓΗΕ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με ποσό της τάξης των 170 εκατ. ευρώ, θα ανακοινωθούν περί τα μέσα της επόμενης εβδομάδας και θα ισχύσουν από την 1η Αυγούστου και έως τον Ιούλιο του 2013. Το όλο θέμα θα εξεταστεί και από την ολομέλεια της ΡΑΕ που συνεδριάζει την Τετάρτη.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε συνομιλητές του ο υφυπουργός Ενέργειας Μάκης Παπαγεωργίου, που πραγματοποιεί κύκλο επαφών με τους εμπλεκόμενους, «όλοι κατανοούν πως πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να σβήσει η φωτιά διότι αν καταρρεύσει η αγορά, η κατάρρευση θα αφορά όλους και κυρίως τη χώρα». Εμφανίζεται δε, απολύτως αποφασισμένος να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό, μετά και τις συναντήσεις που θα έχει Δευτέρα και Τρίτη με φορείς της αγοράς των ΑΠΕ, στην υπογραφή των σχετικών υπουργικών αποφάσεων.
Μέσω αυτών, εκτιμάται ότι σταδιακά και έως το τέλος του 2012 θα κλείσει η «μαύρη τρύπα» της αγοράς ηλεκτρισμού που προσεγγίζει τα 400 εκατ. ευρώ και θα επέλθει ισορροπία, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας και αναμένεται να οριστικοποιηθεί το Σεπτέμβριο.

Στα άμεσα μέτρα σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες περιλαμβάνεται έκτακτη εισφορά σε χρήμα από τα φωτοβολταϊκά που ήδη λειτουργούν προς το ΛΑΓΗΕ. Με τον τρόπο αυτό, που αποτελεί ένα έμμεσο κούρεμα των οφειλών του ΛΑΓΗΕ, εκτιμάται πως διασφαλίζεται νομικά ότι δεν θα τεθεί ζήτημα αφερεγγυότητας του κράτους έναντι επενδύσεων που έχουν ήδη γίνει και συμβολαίων που έχουν συναφθεί, όπως πιθανώς να συνέβαινε στην περίπτωση που επιλεγόταν η λύση της μείωσης των εγγυημένων τιμών για υφιστάμενα φωτοβολταϊκά. Το ύψος των οφειλών του ΛΑΓΗΕ προς τους παραγωγούς ΑΠΕ υπολογίζεται σε περίπου 170 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα βεβαίως θα υπάρξει μείωση στις εγγυημένες τιμές για όλα τα νέα φωτοβολταϊκά, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες στις άμεσες παρεμβάσεις δεν θα περιλαμβάνεται μείωση των εγγυημένων τιμών για τις άλλες τεχνολογίες, καθώς εκτιμάται ότι στην αγορά των αιολικών υπάρχει ισορροπία, ενώ οι επιπτώσεις στο λογαριασμό των ΑΠΕ από τεχνολογίες όπως η βιομάζα ή τα μικρά υδροηλεκτρικά είναι περιορισμένες.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ραγδαία ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, η εγκατεστημένη ισχύς των οποίων σήμερα υπολογίζεται σε 700 MW και έως το τέλος του χρόνου προβλέπεται να φθάσει στα 1.200 MW, σε συνδυασμό με τις υψηλές εγγυημένες τιμές εκτιμάται ότι συνέτειναν στη διόγκωση των οικονομικών προβλημάτων του ΛΑΓΗΕ τα οποία βεβαίως δεν οφείλονται μόνο στα φωτοβολταϊκά αλλά και στο σύνολο των ανισορροπιών της αγοράς.                      

Οφειλές ΛΑΓΗΕ-ΑΔΜΗΕ

Ο ΛΑΓΗΕ πέραν των οφειλών του προς τους παραγωγούς ΑΠΕ, στις 24 Ιουλίου, όφειλε στους ιδιώτες παραγωγούς περί τα 165 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 98 εκατ. ευρώ στην εταιρία Protergia του ομίλου Μυτιληναίου, τα 6 εκατ. ευρώ στην Ήρων ΙΙ του ομίλου Τέρνα και περίπου 60 εκατ. ευρώ στην Elpedison. Εξάλλου οι οφειλές του ΑΔΜΗΕ  (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας) έφθαναν στα 170 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 63 εκατ. ευρώ στην Protergia, 23,5  εκατ. ευρώ στην Ήρων ΙΙ και 83 εκατ. ευρώ στην Elpedison. To αποτέλεσμα είναι οι ανεξόφλητοι παραγωγοί, στους οποίους συνολικά το  σύστημα χρωστά 333,7 εκατ. ευρώ, να χρωστούν με τη σειρά στη ΔΕΠΑ για αέριο που έχουν ήδη προμηθευτεί περίπου 316 εκατ. ευρώ. 

Π.Μητρούλια: Δέσμη μέτρων με έμμεσο κούρεμα οφειλών του ΛΑΓΗΕ προς παραγωγούς φ/β

Το έμμεσο κούρεμα των οφειλών του λειτουργού της αγοράς (ΛΑΓΗΕ) προς τους παραγωγούς ενέργειας από φωτοβολταϊκά συστήματα περιλαμβάνεται, σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες, στο πακέτο των άμεσων μέτρων που προωθεί το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για την αντιμετώπιση του προβλήματος ρευστότητας που απειλεί με κατάρρευση την αγορά.

Όπως όλα δείχνουν, τα άμεσα μέτρα έκτακτου χαρακτήρα, που πέραν του κουρέματος θα περιλαμβάνουν περιορισμένη αύξηση του τέλους υπέρ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, αλλά και διασφάλιση της δανειοδότησης του ΛΑΓΗΕ από το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων με ποσό της τάξης των 170 εκατ. ευρώ, θα ανακοινωθούν περί τα μέσα της επόμενης εβδομάδας και θα ισχύσουν από την 1η Αυγούστου και έως τον Ιούλιο του 2013. Το όλο θέμα θα εξεταστεί και από την ολομέλεια της ΡΑΕ που συνεδριάζει την Τετάρτη.

Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά σε συνομιλητές του ο υφυπουργός Ενέργειας Μάκης Παπαγεωργίου, που πραγματοποιεί κύκλο επαφών με τους εμπλεκόμενους, «όλοι κατανοούν πως πρέπει να ληφθούν άμεσα μέτρα για να σβήσει η φωτιά διότι αν καταρρεύσει η αγορά, η κατάρρευση θα αφορά όλους και κυρίως τη χώρα». Εμφανίζεται δε, απολύτως αποφασισμένος να προχωρήσει το ταχύτερο δυνατό, μετά και τις συναντήσεις που θα έχει Δευτέρα και Τρίτη με φορείς της αγοράς των ΑΠΕ, στην υπογραφή των σχετικών υπουργικών αποφάσεων.
Μέσω αυτών, εκτιμάται ότι σταδιακά και έως το τέλος του 2012 θα κλείσει η «μαύρη τρύπα» της αγοράς ηλεκτρισμού που προσεγγίζει τα 400 εκατ. ευρώ και θα επέλθει ισορροπία, προκειμένου να τεθεί σε εφαρμογή το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο που βρίσκεται στο στάδιο της επεξεργασίας και αναμένεται να οριστικοποιηθεί το Σεπτέμβριο.

Στα άμεσα μέτρα σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες περιλαμβάνεται έκτακτη εισφορά σε χρήμα από τα φωτοβολταϊκά που ήδη λειτουργούν προς το ΛΑΓΗΕ. Με τον τρόπο αυτό, που αποτελεί ένα έμμεσο κούρεμα των οφειλών του ΛΑΓΗΕ, εκτιμάται πως διασφαλίζεται νομικά ότι δεν θα τεθεί ζήτημα αφερεγγυότητας του κράτους έναντι επενδύσεων που έχουν ήδη γίνει και συμβολαίων που έχουν συναφθεί, όπως πιθανώς να συνέβαινε στην περίπτωση που επιλεγόταν η λύση της μείωσης των εγγυημένων τιμών για υφιστάμενα φωτοβολταϊκά. Το ύψος των οφειλών του ΛΑΓΗΕ προς τους παραγωγούς ΑΠΕ υπολογίζεται σε περίπου 170 εκατ. ευρώ.

Παράλληλα βεβαίως θα υπάρξει μείωση στις εγγυημένες τιμές για όλα τα νέα φωτοβολταϊκά, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες στις άμεσες παρεμβάσεις δεν θα περιλαμβάνεται μείωση των εγγυημένων τιμών για τις άλλες τεχνολογίες, καθώς εκτιμάται ότι στην αγορά των αιολικών υπάρχει ισορροπία, ενώ οι επιπτώσεις στο λογαριασμό των ΑΠΕ από τεχνολογίες όπως η βιομάζα ή τα μικρά υδροηλεκτρικά είναι περιορισμένες.
Πρέπει να σημειωθεί ότι η ραγδαία ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών, η εγκατεστημένη ισχύς των οποίων σήμερα υπολογίζεται σε 700 MW και έως το τέλος του χρόνου προβλέπεται να φθάσει στα 1.200 MW, σε συνδυασμό με τις υψηλές εγγυημένες τιμές εκτιμάται ότι συνέτειναν στη διόγκωση των οικονομικών προβλημάτων του ΛΑΓΗΕ τα οποία βεβαίως δεν οφείλονται μόνο στα φωτοβολταϊκά αλλά και στο σύνολο των ανισορροπιών της αγοράς.                      

Οφειλές ΛΑΓΗΕ-ΑΔΜΗΕ

Ο ΛΑΓΗΕ πέραν των οφειλών του προς τους παραγωγούς ΑΠΕ, στις 24 Ιουλίου, όφειλε στους ιδιώτες παραγωγούς περί τα 165 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 98 εκατ. ευρώ στην εταιρία Protergia του ομίλου Μυτιληναίου, τα 6 εκατ. ευρώ στην Ήρων ΙΙ του ομίλου Τέρνα και περίπου 60 εκατ. ευρώ στην Elpedison. Εξάλλου οι οφειλές του ΑΔΜΗΕ  (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Συστήματος Ηλεκτρικής Ενέργειας) έφθαναν στα 170 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 63 εκατ. ευρώ στην Protergia, 23,5  εκατ. ευρώ στην Ήρων ΙΙ και 83 εκατ. ευρώ στην Elpedison. To αποτέλεσμα είναι οι ανεξόφλητοι παραγωγοί, στους οποίους συνολικά το  σύστημα χρωστά 333,7 εκατ. ευρώ, να χρωστούν με τη σειρά στη ΔΕΠΑ για αέριο που έχουν ήδη προμηθευτεί περίπου 316 εκατ. ευρώ. 

Παπαγεωργίου: Δεν θα πειράξουμε τις υφιστάμενες φωτοβολταϊκές επενδύσεις

Στη δέσμευση ότι το υπουργείο δεν προτίθεται να προχωρήσει σε παρεμβάσεις σχετικά με τις υφιστάμενες και λειτουργούσες επενδύσεις ΑΠΕ (και ειδικά φωτοβολταϊκών), καθώς κάτι τέτοιο, πέραν των άλλων θα δημιουργούσε πολύ αρνητικό επενδυτικό κλίμα για τη χώρα, προχώρησε σήμερα, σύμφωνα με πληροφορίες του energypress, ο υφυπουργός Ενέργειας κ. Μάκης Παπαγεωργίου, κατά τη συνάντηση που είχε με φορείς της αγοράς.

Στη συνάντηση συμμετείχαν επίσης ο Γενικός Γραμματέας κ. Μαθιουδάκης, ο πρόεδρος της ΡΑΕ κ. Βασιλάκος, ο πρόεδρος της ΔΕΗ κ. Ζερβός και από τους φορείς οι: ΕΣΗΑΠΕ, ΣΠΕΦ (φωτοβολταϊκά), ΕΛΕΤΑΕΝ (αιολικά), ΕΛΕΒΙΟΜ (βιομάζα) και ΕΣΜΥΕ (μικρά υδροηλεκτρικά).

Ο κ. Παπαγεωργίου ενημέρωσε τους φορείς ότι θα «ξεμπλοκάρει» γρήγορα το δάνειο των 140 εκατ. ευρώ που περιμένει ο ΛΑΓΗΕ από το Παρακαταθηκών και Δανείων, οπότε θα δοθεί ανάσα ρευστότητας στο σύστημα για πληρωμή των παραγωγών.

Επίσης ότι θα υπάρξει μια άμεση δέσμη μέτρων (αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να υπάρξει άμεσα μείωση ταρίφας για τα νέα φωτοβολταϊκά έργα) και συνολικότερη παρέμβαση, με νομοθετικές ρυθμίσεις, από το Φθινόπωρο, αφού πρώτα διεξαχθεί συστηματικός διάλογος με τους εμπλεκόμενους φορείς.

Σύμφωνα με τις πληροφορίες του energypress, μετά την δέσμευση του κ. Παπαγεωργίου για τα υφιστάμενα έργα, στα κρίσιμα ζητήματα που απασχόλησαν τους συμμετέχοντες στη συνάντηση, βρίσκεται η αντιμετώπιση των επενδυτών που έχουν μεν συμβολαιοποιήσει ταρίφες με τον ΛΑΓΗΕ αλλά δεν έχουν υλοποιήσει την επένδυσή τους. Πρόκειται για περίπου 2500 Μεγαβάτ, και για την κατηγορία αυτή έμεινε ανοιχτό το ενδεχόμενο μείωσης του χρόνου που έχουν στη διάθεσή τους για να υλοποιήσουν τα έργα (το περίφημο 18μηνο) αλλά και παρέμβασης κάποιου είδους στα δεδομένα του συμβολαίου τους (πρακτικά δηλαδή στα προβλεπόμενα έσοδά τους).

Ειδική αντιμετώπιση φαίνεται ότι θα έχουν επίσης τα οικιακά φωτοβολταϊκά, καθώς η έξαρση που παρατηρείται στην εγκατάστασή τους καθώς και τα «προνόμια» που χαίρουν, έχουν μπεί στο «μικροσκόπιο».

Βήμα 1ο : Άμεση μείωση στις "ταρίφες" των καινούργιων φωτοβολταικών

Σε μείωση για τις ταρίφες των φωτοβολταικών που θα υπογράφουν από εδώ και πέρα σύμβαση πώλησης της ενέργειάς τους στο σύστημα, προσανατολίζεται σύμφωνα με τις πληροφορίες το ΥΠΕΚΑ, σαν ένα πρώτο μέτρο συγκράτησης του συνεχώς διογκούμενου ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ, με τις ανακοινώσεις να τοποθετούνται πιθανότατα μέσα στην επόμενη εβδομάδα.

Τα υπόλοιπα μέτρα, όπως για παράδειγμα η επιβολή πλαφόν στην παραγόμενη ενέργεια που πωλείται στο σύστημα, όπως συνέβη στην Ισπανία, παραμένουν μεν στο τραπέζι, επειδή ωστόσο χρειάζονται νομοθετική ρύθμιση, καθώς ενδεχομένως και περαιτέρω αξιολόγηση, θα εξεταστούν εν ευθέτω χρόνο.

Πριν τις όποιες πάντως ανακοινώσεις, θα προηγηθούν οι συναντήσεις που θα έχει σήμερα και την Παρασκευή ή τη Δευτέρα η ηγεσία του ΥΠΕΚΑ με όλους τους φορείς της αγοράς, προκειμένου να ακούσει τις θέσεις τους, και να διαμορφώσει μια πιο σφαιρική εικόνα.

Σύμφωνα ωστόσο με τις πληροφορίες το ΥΠΕΚΑ φαίνεται να έχει καταλήξει σε ένα πρώτο "συνδυαστικό" πακέτο μέτρων περιορισμού του αυξανόμενου ελλείμματος του ΛΑΓΗΕ, που θα περιλαμβάνει μειώσεις στις ταρίφες για τα καινούργια έργα (τη 2η από την αρχή του έτους), για όσα δηλαδή θα υπογράφουν συμβάσεις από εδώ και πέρα, και όχι για τα υφιστάμενα, αφού παρά τις αρχικές σκέψεις, κάτι τέτοιο νομικά δεν μπορεί να σταθεί.

Στο πακέτο που θα ανακοινωθεί την ερχόμενη εβδομάδα, θα περιλαμβάνονται και άλλα βοηθητικά μέτρα, ενώ θα λειτουργήσει ενισχυτικά και η επικείμενη, όπως όλα δείχνουν, αύξηση του τέλους ΑΠΕ, που σε κάθε περίπτωση θα επιδιωχθεί να είναι όσο μικρότερη γίνεται, και αρκετά κάτω από τα 20 ευρώ/ MWh που έχει ζητήσει ο ΛΑΓΗΕ.

Μείωση μόνο στα φωτοβολταικά, όχι σε άλλες τεχνολογίες

Τα σενάρια που έχει μελετήσει το ΥΠΕΚΑ είναι πολλά, ωστόσο για τα μέτρα στα οποία καταλήγει γι’ αυτή την πρώτη φάση του Ιουλίου-Αυγούστου, υποχρεούται να λάβει υπόψιν του και τις αντιδράσεις που ξεσήκωσαν οι πρώτες εξαγγελίες για δραστικές αλλαγές στο σημερινό μοντέλο στήριξης των ΑΠΕ.

Η αίσθηση που υπάρχει είναι ότι μειώσεις στις ταρίφες άλλων τεχνολογιών δεν θα γίνουν, καθώς κρίνεται ότι δεν συντρέχει λόγος. "Το συμμάζεμα που χρειάζεται η αγορά των ΑΠΕ και οι όποιες παρεμβάσεις πρέπει να γίνουν αντικειμενικά, με ένα δίκαιο σύστημα και όχι οριζόντια και σε κάθε τεχνολογία", λένε κύκλοι του υπουργείου.

Τι λένε οι φορείς

Φορείς και στελέχη εταιρειών της αγοράς φωτοβολταικών, δεν αρνούνται ότι οι ελληνικές ταρίφες είναι από τις υψηλότερες στην Ευρώπη, κατά 50% πάνω από τη Γερμανία και την Ιταλία, και κατά 40% πάνω από την Ισπανία και τη Γαλλία, πόσο μάλλον όταν η Ελλάδα έχει μια από τις μεγαλύτερες ηλιοφάνειες. Όπως όμως λένε, έχουμε ταυτόχρονα ως χώρα ένα από τα μεγαλύτερα κόστη καθυστέρησης αδειοδότησης τέτοιων έργων, που φτάνει μέχρι και τα 4-5 χρόνια, όπως επίσης και ένα από τα υψηλότερα κόστη χρηματοδότησης, με τραπεζικά επιτόκια μέχρι 12% έναντι 3%-4% στη Γερμανία και σε άλλες χώρες.

Όσο για την περίπτωση της Ισπανίας, όπου έχει επιβληθεί πλαφόν στις ετήσια παραγόμενες κιλοβατώρες ανά εγκατεστημένο κιλοβάτ (kWh/kWp) που δικαιούνται την ταρίφα (το πλαφόν για τα έτη 2012-2013 τέθηκε στις 1.250 kWh/kWp), οι φορείς του χώρου ισχυρίζονται ότι συνέβη λόγω ασάφειας της εκεί νομοθεσίας και ότι η περίπτωση της Ελλάδας είναι διαφορετική.

Συγκεκριμένα, οι επενδυτές στην Ισπανία, εκμεταλλευόμενοι μια ασάφεια του νόμου, εγκαθιστούσαν μεγαλύτερη ισχύ απ’ ότι είχε αρχικά αδειοδοτηθεί και έτσι επιβάρυναν περισσότερο απ’ ότι είχε υπολογιστεί τον λογαριασμό ενίσχυσης των ΑΠΕ (στην Ελλάδα δεν ισχύει κάτι τέτοιο). Υπενθυμίζουμε ότι στην Ισπανία, από το 2014 και μετά, το πλαφόν ορίστηκε στις 1.230 - 1.750 kWh/kWp ανάλογα με την κλιματική ζώνη που είναι εγκατεστημένο το φωτοβολταϊκό (και ανάλογα με το αν διαθέτει trackers ή όχι). Σε αντιστάθμισμα ωστόσο αυτών των περικοπών, η διάρκεια των εγγυημένων τιμών ανά συμβόλαιο επεκτάθηκε από τα 25 στα 28 έτη.

Μπορούν να μας σώσουν τα φωτοβολταϊκά;

Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι - τουρίστες κυρίως - που αναρωτιούνται γιατί με τόσο ήλιο έχουμε ακόμη... περισσότερες διαφημιστικές πινακίδες στις ταράτσες μας από φωτοβολταϊκά. Αλλά υπάρχουν και πολλοί Ελληνες που επένδυσαν στα φωτοβολταϊκά και... δεν θέλουν να τους μιλούν γι' αυτά. Η παραδοξότητα αυτή έχει τις «γραφικές» οικονομικές εξηγήσεις της, αλλά και σε διεθνές επίπεδο εύλογα αιωρείται το ερώτημα: εφόσον μας λένε ότι η ηλιακή ενέργεια που φθάνει στη Γη είναι 6.000 φορές μεγαλύτερη της ενέργειας που καταναλώνουν όλοι μαζί οι άνθρωποι (89 Petawatt έναντι 15 Terawatt) και ότι η ηλιακώς παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια έχει την υψηλότερη ενεργειακή πυκνότητα (170 Watt ανά τετραγωνικό μέτρο) από όλες τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γιατί η εκμετάλλευσή της παραμένει ισχνή;

Οπως θα σας πει κάθε «ενεργειακός σύμβουλος», η συνταγή επιτυχίας μιας φωτοβολταϊκής επένδυσης είναι γινόμενο της ηλιοφάνειας, της επιφάνειας κάλυψης και της αποδοτικότητας των στοιχείων. Με την ηλιοφάνεια να είναι από σταθερή ως αύξουσα και την τιμή των φωτοβολταϊκών μονάδων να πέφτει συνεχώς - 60% μείωση από το 2008 ως το 2011 - η σημασία της έκτασης που θα καλύψουμε μειώνεται. Αρα, για να φθάσουμε στην απάντηση, θα έλεγε κανείς ότι μας μένει να βρούμε τι κρατάει χαμηλή την αποδοτικότητα των φωτοβολταϊκών στοιχείων.

Tο όριο Shockley-Queisser

Θεωρητικά, από τη μεριά της Φυσικής, η απάντηση υπάρχει και έχει όνομα: το όριο Shockley-Queisser. Τι είναι αυτό το όριο; Είναι η θεωρητικώς μέγιστη απόδοση ενός φωτοβολταϊκού κυττάρου, που μέτρησαν το 1961 οι αμερικανοί εφευρέτες των ημιαγωγών William Shockley και Hans Queisser. Προκειμένου για φωτοβολταϊκά φτιαγμένα από πυρίτιο, με μονή ένωση p-n και διάκενο ζώνης 1,1 eV (ηλεκτρονιοβόλτ), η μέγιστη αυτή απόδοση είναι κάπου 33,7%. Δηλαδή, από την όλη ηλιακή ακτινοβολία που φθάνει σε ένα φωτοκύτταρο (κάπου 1.000 W/m²) μόνο το 33,7% μετατρέπεται σε ηλεκτρισμό (337 W/m²).

Και πώς... ξεπερνιέται

Στην πράξη, τα κρυσταλλικά φωτοκύτταρα μονής ένωσης του εμπορίου έχουν απόδοση της τάξης του 12%-18% και ελάχιστα - όπως της καλιφορνέζικης Sunpower - «πιάνουν» απόδοση 19,5%. Tα πανάκριβα φωτοβολταϊκά τριπλής ένωσης της Sharp και της Boing Spectrolab κατορθώνουν να έχουν απόδοση ενεργειακής μετατροπής 35,8 και 40,7%, αντίστοιχα. Με τη χρήση συγκεντρωτών - που αυξάνουν ακόμη περισσότερο το κόστος - το Εθνικό Εργαστήριο Ανανεώσιμης Ενέργειας των ΗΠΑ (NREL) άγγιξε τον Απρίλιο του 2011 την απόδοση του 43,5%. Από αυτή λοιπόν τη συνδυαστική ανεπάρκεια τεχνολογίας - κόστους παραγωγής πηγάζει παγκοσμίως η ανάγκη πολιτικών επιδότησης των επενδύσεων σε φωτοβολταϊκή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, που στα καθ' ημάς μεταφράστηκε σε γαϊτανάκι γραφειοκρατικών άθλων και αθλιοτήτων.

Το ζητούμενο επίτευξης τεχνολογιών που θα ξεπεράσουν αυτό το φράγμα στην απόδοση των φωτοβολταϊκών απασχολεί πλήθος επιστημόνων παγκοσμίως. Είναι χαρακτηριστική η ημερίδα που διοργανώνεται την επόμενη Κυριακή, 29 Ιουλίου 2012, στο Caltech (Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Καλιφόρνιας) υπό τον τίτλο «Επανακαθορίζοντας τα όρια της φωτοβολταϊκής απόδοσης». Διαβάζοντας το πρόγραμμά της βλέπουμε ότι θα συμμετέχουν ερευνητές των πανεπιστημίων και των κυβερνητικών υπηρεσιών «για να εξετάσουν νέα υλικά και διεργασίες που θα μπορούσαν να ξεπεράσουν το όριο Shockley-Queisser». Ωστε... υπάρχουν λύσεις; Ναι, και μάλιστα διαφόρων ειδών. Στη συνέχεια θα τις εξετάσουμε υπό το πρίσμα της επικαιρότητας, αλλά και με τη βοήθεια ενός κατ' εξοχήν ειδικού.

Με τη ματιά του ειδικού

Προκειμένου να έχουμε την άποψη κάποιου που βρίσκεται στην αιχμή της σχετικής τεχνολογίας, απευθυνθήκαμε στον Γεράσιμο Κωνσταντάτο, τον έλληνα ερευνητή που ανακοίνωσε - τον Μάιο του 2012 - ότι κατάφερε να αυξήσει τη φωτοευαισθησία του γραφενίου κατά 8 τάξεις μεγέθους (βλ. το σχετικό άρθρο μας στο www.tovima.gr/science/article/?aid=458493). Παραθέτουμε στη συνέχεια το απόσταγμα όσων μας είπε.

Ο Ηλιος είναι αναμφισβήτητα μια διαρκής και ισχυρή πηγή ενέργειας για τον πλανήτη μας. Αρκεί να πούμε ότι μέσα σε μία μόνο ώρα παρέχει αρκετή ενέργεια για να καλύψει τις ετήσιες ανάγκες όλης της Γης. Αυτό σημαίνει βασικά ότι το να καλύψουμε μόνο το 0,1% της επιφάνειας της Γης με ηλιακά κύτταρα θα ήταν αρκετό για να καλύψουμε τις παγκόσμιες ανάγκες μας σε ηλεκτρική ενέργεια. Γιατί αυτό δεν έχει συμβεί ακόμη; Η απάντηση βρίσκεται στα οικονομικά του προβλήματος: Για να είναι οικονομικά βιώσιμη η παραγωγή ενέργειας από φωτοβολταϊκά, το κόστος της θα πρέπει να ανέρχεται σε λιγότερο από ένα δολάριο ανά Watt. Αυτό συνεπάγεται παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας καθ' όλη τη διάρκεια ζωής του φωτοκυττάρου με κόστος της τάξης των 5-10 σεντ ανά κιλοβατώρα (KWh), ώστε να είναι στο ίδιο επίπεδο με το τρέχον κόστος της παραγόμενης από υδρογονάνθρακες ηλεκτρικής ενέργειας. Οι μέχρι τούδε περιβαλλοντικές πολιτικές έχουν υποχρεώσει τις κυβερνήσεις να επιδοτούν την παραγωγή ενέργειας με φωτοβολταϊκά και την παραγωγή φωτοβολταϊκών (κυρίως πυριτίου) που έχουν κανονικά κόστος παραγωγής ανά Watt περίπου 2-3 φορές υψηλότερο από την τιμή του δικτύου. Αυτό ήταν ένα απολύτως απαραίτητο μέτρο από περιβαλλοντική άποψη, αλλά δεν είναι οικονομικά βιώσιμο. Συνεπώς, προκύπτει αδήριτη η ανάγκη για τεχνολογίες πιο αποδοτικών και φθηνών φωτοβολταϊκών.

Σάντουιτς νανοϋλικών

Μεταξύ των τρεχουσών προσπαθειών για χαμηλού κόστους και υψηλής απόδοσης φωτοβολταϊκά, ξεχωρίζουν εκείνες που βασίζονται σε νανοϋλικά. Αυτού του τύπου τα υλικά μπορούν να συντεθούν σε διάλυμα και να εναποτεθούν πάνω σε κάθε είδους υπόστρωμα, άκαμπτο ή εύκαμπτο, πλαστικό ή μεταλλικό, σε χαμηλές θερμοκρασίες (χρησιμοποιώντας παραγωγική διεργασία διέλασης με ρολά, όπως στην επεξεργασία του αλουμινίου). Μια πτυχή, ωστόσο, κεφαλαιώδους σημασίας για τα φωτοστοιχεία νανοϋλικών έχει να κάνει με την πιο αποτελεσματική χρήση της ηλιακής ενέργειας: Το πυρίτιο - όπως και άλλοι μονοκρυσταλλικοί ημιαγωγοί - έχουν ένα διάκενο ζώνης (bandgap) το οποίο καθορίζει την ελάχιστη ενέργεια που πρέπει να έχει ένα φωτόνιο προκειμένου να διεγείρει ηλεκτρόνια και να παράγουν ενέργεια. Καθώς το ηλιακό φως φέρνει φωτόνια ευρύτατου ενεργειακού φάσματος (από την υπεριώδη ως την υπέρυθρη ακτινοβολία), τα φωτόνια με ενέργειες κάτω από το διάκενο ζώνης του υλικού σπαταλώνται, ενώ τα φωτόνια με ενέργειες υψηλότερες από αυτό παράγουν ηλεκτρική ενέργεια σε ένα κλάσμα της ολικής τους (η πλεονάζουσα ενέργεια γίνεται θερμότητα).
Με την επίτευξη «κβαντορυθμιζόμενων νανοϋλικών» κατορθώσαμε να παρέμβουμε στο διάκενο ζώνης των υλικών: στα πολυμερή το κάνουμε με τον έλεγχο της μοριακής δομής τους, ενώ στις «κβαντικές τελείες» απλώς αλλάζοντας το μέγεθος των νανοκρυστάλλων. Τι σημαίνει αυτό; Οτι θα μπορούμε να δημιουργούμε αλλεπάλληλες στρώσεις νανοϋλικών με διαφορετικά διάκενα ζώνης, ώστε αυτό το σάντουιτς να μπορεί να επιτρέπει τη μέγιστη δυνατή αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας (το απόλυτο θερμοδυναμικό μέγιστο είναι περίπου 90%).

Κβαντικές κουκκίδες με «μέση-δαχτυλίδι»

Στον επιστημονικό μαραθώνιο που εκτυλίσσεται για μια τόσο πρωτόγνωρη σάρωση της ηλιακής ενέργειας, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι κολλοειδείς κβαντικές κουκκίδες (quantum dots). Πρόκειται για μικροσκοπικούς νανοκρυστάλλους, της τάξης των 2-10 εκατομμυριοστών του μέτρου (νανομέτρων, nm) που έχουν τη μοναδική ιδιότητα να αλλάζουν το διάκενο ζώνης του υλικού τους απλά αλλάζοντας το μέγεθος των κρυστάλλων. Εξαλείφουν δηλαδή την ανάγκη ενσωμάτωσης διαφορετικών και σύνθετων υλικών για να καλύψει κανείς το ευρύ ηλιακό φάσμα. Η ιδέα γεννήθηκε το 2001 από τον καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας Berkeley, Παύλο Αλιβιζάτο, ο οποίος δημιούργησε το πρώτο φωτοστοιχείο από κβαντική κουκκίδα καδμίου-σεληνίου (CdSe) σε πολυμερές. Τέσσερα χρόνια αργότερα, η ερευνητική ομάδα του Ted Sargent στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο - όπου μετείχε ο Γεράσιμος Κωνσταντάτος - έδειξε ότι χρησιμοποιώντας κβαντικές κουκκίδες θειούχου μολύβδου (PbS) μπορούμε να επεκτείνουμε τη δράση των πολυμερών φωτοστοιχείων στο υπέρυθρο φάσμα. Τώρα, στο ICFO, η ομάδα του έχει εστιάσει το ενδιαφέρον της σε νέα υλικά, για την αντικατάσταση των τοξικών Pb και Cd, και έχει πρόσφατα δείξει - με άρθρο της στο Nature Photonics - ότι με την ανάπτυξη μιας ειδικής νανοδομής μπορούμε να δομήσουμε φιλικά προς το περιβάλλον νανοφωτοφωλταϊκά.

Το μέλλον της ηλιακής αγοράς

Στο ερώτημα «ποια τεχνολογία θα κυριαρχήσει τελικά την αγορά των φωτοβολταϊκών;» η απάντηση που μας έδωσε ο Γεράσιμος Κωνσταντάτος είναι: Αρχικά, αυτή που θα καταφέρει να πιάσει πρώτη το κόστος παραγωγής ενέργειας από υδρογονάνθρακες. Για την ώρα, το προβάδισμα στην κούρσα δείχνουν να έχουν τα φωτοβολταϊκά από πολυκρυσταλλικό πυρίτιο και τα φωτοβολταϊκά από λεπτή μεμβράνη (thin film solar cells) που βασίζονται σε προσμείξεις CIGS (δισεληνίδιο χαλκού, ινδίου και γαλλίου) και CdTe (τελλουριδίου του καδμίου). Μακροπρόθεσμα όμως πιθανότατα κανένα από αυτά δεν θα κυριαρχήσει: Τα στοιχεία από πολυκρυσταλλικό πυρίτιο δεν θα κατορθώσουν να πέσουν στο κόστος παραγωγής (και τοποθέτησης) των στοιχείων από λεπτή μεμβράνη, αλλά και οι τεχνολογίες λεπτής μεμβράνης με βάση CIGS και CdTe αντιμετωπίζουν το πρόβλημα έλλειψης πρώτης ύλης - δεν υπάρχει αρκετό γάλλιο, τελλούριο ή ίνδιο στον φλοιό της Γης για να φθάσουν στην παραγωγή Τεραβάτ ηλεκτρικής ενέργειας. Συνεπώς, στο όχι πολύ μακροπρόθεσμο μέλλον, η ανάγκη για εξαιρετικά λεπτά, εξαιρετικά ελαφρά, ευέλικτα και χαμηλού κόστους φωτοστοιχεία, που θα βασίζονται σε αφειδώς παρεχόμενα από τον πλανήτη υλικά, θα αναδείξει νέο διεκδικητή της κούρσας.

Ενας επιπλέον σημαντικός παράγοντας που ρυθμίζει τη δυναμική της αγοράς φωτοβολταϊκών έχει να κάνει με την ποικιλία των εφαρμογών τους. Εκτός από τα γνωστά ήδη φωτοβολταϊκά πάρκα και τα πάνελ στη στέγη, με τη βοήθεια της νανοτεχνολογίας θα είμαστε σε θέση να αξιοποιήσουμε την ηλιακή ενέργεια και από τους τοίχους των σπιτιών μας, τα παράθυρά τους, το αμάξωμα των αυτοκινήτων μας, ή ακόμα και από τα ρούχα μας και κάθε συσκευή που καταναλώνει ενέργεια στο ύπαιθρο (κινητά τηλέφωνα, φορητοί υπολογιστές, κ.λπ.). Στο πλαίσιο αυτής της πληθώρας εφαρμογών, το μεν άκαμπτο κρυσταλλικό πυρίτιο ή και οι ανόργανες φωτοβολταϊκές μεμβράνες θα καταλάβουν τη μεγάλη μερίδα της αγοράς ηλιακών πάρκων για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας μεγάλης κλίμακας, ενώ οι νέες και εξαιρετικά λεπτές και ευέλικτες τεχνολογίες φωτοβολταϊκών (οργανικά, πολυμερή, κβαντικές κουκκίδες ή φωτοευαίσθητη βαφή) θα κυριαρχήσουν στις αστικές και μικρής κλίμακας αγορές - όπως, για παράδειγμα, στα ενεργειακώς αυτάρκη σπίτια, ενώ η διείσδυσή τους στα μεγάλης κλίμακας συστήματα θα εξαρτηθεί από την επιτυχία της τεχνολογίας αυτής να επιδείξει διάρκεια ζωής παρόμοια με εκείνη του πυριτίου.

Παράθυρο ευκαιρίας για την Ελλάδα

Σε αντίθεση με τη βιομηχανία ημιαγωγών ολοκληρωμένων κυκλωμάτων, στην οποία κυριάρχησε το πυρίτιο και τυποποιήθηκε, η φωτοβολταϊκή τεχνολογία δεν δείχνει να ακολουθεί συγκεκριμένο πρότυπο. Αυτό διότι μοιάζει απίθανο ένα και μόνο ημιαγώγιμο υλικό να καλύψει τις παγκόσμιες ανάγκες. Μια τέτοια εξέλιξη είναι πολύ σημαντική, διότι θα επιτρέψει τον άγριο ανταγωνισμό των διαφόρων τεχνολογιών και θα κατεβάσει το κόστος, με απόρροια το σίγουρο όφελος για τον τελικό χρήστη - την κοινωνία. Αυτό, σε συνδυασμό με το ότι βρισκόμαστε στα πρώτα στάδια ανάπτυξης φωτοστοιχείων με νανοτεχνολογία, ανοίγει ένα μοναδικό παράθυρο ευκαιρίας για χώρες που δεν συγκαταλέγονταν στους μεγάλους παίκτες της προηγούμενης τεχνολογικής επανάστασης. Για την Ελλάδα ειδικά υπάρχουν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι για τους οποίους η χώρα μας πρέπει να αρπάξει αυτή την ευκαιρία και να την κάνει υπόθεση νίκης, όχι μόνο για έρευνα και ανάπτυξη αλλά και για βιομηχανική εκμετάλλευση.

Πρώτος λόγος: Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα από τα σημεία μέγιστης ηλιοφάνειας του πλανήτη, με αποτέλεσμα η αξιοποίηση της ηλιακής ενέργειας να είναι πιο βιώσιμη οικονομικά από ό,τι στις βορειότερες χώρες. Οπότε, τα φωτοβολταϊκά θα έπρεπε να αναδειχθούν σε στρατηγική επένδυση για τη χώρα μας και να καταστρωθεί ένα στρατηγικό σχέδιο έρευνας σε αυτά.

Δεύτερος λόγος: Η Ελλάδα έχει αποδείξει πως διαθέτει ένα πολύ ισχυρό πνευματικό δυναμικό στον τομέα της Χημείας και της Φυσικής. Αυτά τα δύο πεδία παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόοδο των νανοεπιστημών. Οι μηχανικοί μπορούν στη συνέχεια να αναλάβουν τη μετατροπή των νανοεπιστημών σε νανοτεχνολογίες και να οδηγήσουν στην ανάπτυξη προϊόντων και συσκευών.

Τρίτος λόγος: Ενώ οι παραδοσιακές τεχνολογίες φωτοβολταϊκών έχουν πλέον ευρύτατη και κατοχυρωμένη πνευματική ιδιοκτησία, τα φωτοστοιχεία από νανοτεχνολογία είναι ακόμη στα σπάργανα, επιτρέποντας όχι μόνο την έρευνα με μεγάλο αντίκτυπο αλλά και - το πιο σημαντικό - μια γενιά πνευματικής ιδιοκτησίας στην Ελλάδα. Αυτό είναι ένας κρίσιμος παράγοντας για την προσέλκυση επενδυτών και βιομηχανικού ενδιαφέροντος.

Τέταρτος λόγος: Αντίθετα με τους παραδοσιακούς ημιαγωγούς, οι νανοκρύσταλλοι και οι μοριακοί ημιαγωγοί δεν απαιτούν δαπανηρές εγκαταστάσεις παραγωγής. Μπορούν να συντεθούν σε ένα απλό εργαστήριο χημείας και οι διατάξεις τους γίνονται με χαμηλού κόστους τεχνικές εναπόθεσης. Αυτό επιτρέπει το μικρό ύψος επένδυσης για την έναρξη έρευνας και ανάπτυξης στον τομέα.

Υπάρχει, βέβαια, πληθώρα δράσεων που πρέπει να αναληφθούν προκειμένου να συμμετάσχει η Ελλάδα σε αυτό το παγκοσμίως νέο σκηνικό. Η έρευνα και ανάπτυξη στον εν λόγω τομέα είναι απολύτως διεπιστημονική: διασχίζει το πεδίο της Χημείας, της Φυσικής και της Μηχανικής. Επίσης, νέα γνώση και πνευματική ιδιοκτησία μπορεί να προκύψει στα όριά τους, οπότε σε ερευνητικό επίπεδο - είτε αυτό είναι ερευνητικό ίδρυμα ή πανεπιστήμιο - ένας νέος άξονας θα πρέπει να δημιουργηθεί, που θα διασχίζει κάθετα τα τμήματα και τις σχολές. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ερευνητικά κέντρα ειδικού σκοπού στον τομέα της ενέργειας. Αυτό θα δώσει την ευκαιρία σε ερευνητές διαφορετικών επιστημονικών κλάδων να αλληλεπιδρούν και να αντιμετωπίζουν προβλήματα που διαφορετικά θα ήταν αδύνατο να προσεγγίσουν. Τελευταίο, αλλά όχι λιγότερο σημαντικό προκειμένου να αξιοποιηθούν τα οφέλη της έρευνας, είναι να δοθεί έμφαση στη διασφάλιση και την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας που θα προκύπτει. Διαφορετικά, όλα τα οφέλη και η γνώση που παράγεται θα παραμείνουν σε ακαδημαϊκό επίπεδο, χωρίς πρακτική ανταπόδοση στην εθνική οικονομία και την κοινωνία.

ΖΗΤΟΥΝΤΑΙ «ΣΑΝΤΟΥΙΤΣ»
Η εύκαμπτη λύση

Το υψηλό κόστος παραγωγής των πρώτων κρυσταλλικών φωτοβολταϊκών στοιχείων και η ακαμψία τους (άρα υψηλό κόστος τοποθέτησης και απώλειες από θραύσεις) ώθησαν από πολύ νωρίς στην έρευνα για εύκαμπτα στοιχεία με μαζικό τρόπο παραγωγής.

Το αποτέλεσμα ήταν να εμφανισθούν οι φωτοβολταϊκές μεμβράνες που - για ευνόητους λόγους - χρηματοδοτήθηκαν από εταιρείες όπως η Kodak. Ομως η αποδοχή τους υπήρξε το λιγότερο προβληματική, ως το 2006, οπότε το υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ χρηματοδότησε με 42 εκατομμύρια δολάρια την εταιρεία Nanosolar. H εταιρεία αυτή είχε ιδρυθεί το 2002 από έναν απόφοιτο του Πανεπιστημίου Στάνφορντ που είχε βρει μια φθηνή μέθοδο παραγωγής φωτοβολταϊκής μεμβράνης από υλικό τύπου CIGS, τυπώνοντας τα στοιχεία πάνω σε ρολό αλουμινίου όπως περίπου εκτυπώνουν οι μηχανικοί τα σχέδιά τους! Η υπόσχεσή του ήταν πως θα επιτύγχανε τον πολυπόθητο στόχο της ηλιακής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας φθηνότερα από εκείνη της «ΔΕΗ».

Στην πράξη η Nanosolar κατόρθωσε μόλις το προηγούμενο φθινόπωρο να παραδώσει στην Εθνοφρουρά των ΗΠΑ ένα ηλιακό πάρκο των 538 κιλοβάτ και άρχισε - την άνοιξη - να στήνει ένα άλλο τέτοιο πάρκο, του ενός μεγαβάτ, που υποτίθεται ότι θα αποδείξει την επίτευξη του στόχου. Στο μεταξύ, η ανταγωνίστρια ιαπωνική Solar Frontier την πρόφτασε και πήρε παραγγελία από την Καλιφόρνια για πάρκο φωτοβολταϊκών μεμβρανών των 150 μεγαβάτ (η ίδια εταιρεία έχει εγκαταστήσει και στην Ελλάδα - στα Λεχαινά Ηλείας - πάρκο των 100 κιλοβάτ, για ιδιώτη). Χαρακτηριστικό όμως για την τεχνολογία των φωτοβολταϊκών μεμβρανών είναι ότι ενώ πριν από δύο χρόνια η αξία της Nanosolar αποτιμόταν στα 2 δισεκατομμύρια δολάρια, τώρα εκτιμάται μόλις 50 εκατομμύρια.

Μια τεχνολογική εξέλιξη που μπορεί να ανανεώσει τις προοπτικές των μεμβρανών είναι αυτή που δημοσιεύθηκε στις 11 Ιουνίου 2012 στο διαδικτυακό επιστημονικό περιοδικό NanoLettershttp://pubs.acs.org/doi/abs/10.1021/nl301435r), από τους ερευνητές των Πανεπιστημίων Νότιας Καρολίνας και Καλιφόρνιας στο Berkeley, Yiling Yu, Vivian E. Ferry, Παύλο Αλιβιζάτο και Linyou Cao. Οπως δήλωσαν, δημιούργησαν φωτοβολταϊκά στοιχεία από «σάντουιτς σε νανοκλίμακα» με ένα υπέρλεπτο (70 νανομέτρων) ενεργό στρώμα άμορφης σιλικόνης. Το στρώμα αυτό είναι το τμήμα του υλικού που κατ' εξοχήν απορροφά την ηλιακή ενέργεια και, κατά αντιπαράθεση, στις τωρινές φωτοβολταϊκές μεμβράνες του εμπορίου έχει πάχος 300 ως 500 νανόμετρα. Αυτή η λέπτυνση χωρίς θυσίες στην απόδοση θα επιτρέψει την επέκταση της εφαρμογής των φωτοβολταϊκών μεμβρανών.

ΚΑΙ ΣΕ ΣΠΡΕΪ
Η μαγική βαφή

Εχει περάσει περίπου μια πενταετία αφότου πρωτοδόθηκε η υπόσχεση μιας βαφής που θα μετέτρεπε σχεδόν τα πάντα - τοίχους, οροφές και αυτοκίνητα - σε φωτοβολταϊκούς μετατροπείς της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική. Την τελευταία φορά που αναφερθήκαμε σε αυτήν ήταν τον Ιανουάριο του 2010, όταν η αμερικανική εταιρεία New Energy Technologies κατέθεσε αίτηση για πατέντα αναφορικά με ένα υλικό, το SolarWindow, που ψεκαζόμενο δημιουργούσε ένα διαφανές φωτοβολταϊκό επίστρωμα σε κάθε γυάλινη επιφάνεια. Το υλικό αυτό ήταν οργανικό φωτοβολταϊκό διάλυμα και η επικάλυψη που δημιουργούσε ήταν μια διάταξη λεπτότατων κυττάρων με φωτοβολταϊκές ιδιότητες, που διασυνδέονταν μεταξύ τους σε μεμβράνη λεπτότερη του μικρομέτρου. Μάλιστα, η εταιρεία υποστήριζε ότι αντλούσε ηλεκτρική ενέργεια όχι μόνον από το ηλιακό φως αλλά και από τον τεχνητό φωτισμό των κτιρίων.

Τώρα, στις 18 Ιουνίου 2012, η New Energy Technologies ανακοίνωσε ότι - συνεργαζόμενη με το εργαστήριο NREL του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ - βελτιστοποίησε τη διαδικασία παραγωγής του διαλύματος ώστε αυτή να γίνεται σε πίεση και θερμοκρασία περιβάλλοντος και ότι επίκειται η έναρξη της μαζικής παραγωγής του. Σημειωτέον ότι το SolarWindow έχει συγκεντρώσει πλέον δέκα πατέντες. Με το 75% της εξωτερικής επιφάνειας των σύγχρονων κτιρίων να καλύπτεται από υαλοπίνακες, το πεδίο εφαρμογής του σπρέι της New Energy Technologies εμφανίζεται απίστευτα ευρύ.

ΘΗΣΑΥΡΟΣ Ο ΑΝΘΡΑΚΑΣ
Το ριζοσπαστικό γραφένιο

Από το 2004, που ο Κονσταντίν Νοβοσέλοφ ξεκόλλησε με σελοτέιπ τις πρώτες στιβάδες γραφενίου από μύτη μολυβιού και πήρε - μαζί με τον Αντρέι Γκέιμ - το Νομπέλ Φυσικής του 2010, το θαυματουργό αυτό υλικό δεν έπαψε να μας εκπλήσσει. Το ότι είναι ένα επίπεδο μονοατομικό στρώμα ατόμων άνθρακα σε εξαγωνική κυψελοειδή διάταξη επιτρέπει στα ηλεκτρόνιά του να πηγαινοέρχονται σχεδόν χωρίς αντίσταση και να απορροφά το φως όλου του φάσματος. Επίσης, για κάθε φωτόνιο που προσπίπτει επάνω του γεννά ένα ζεύγος ηλεκτρονίου-οπής, που θεωρητικά μπορεί να μετατραπεί σε ηλεκτρικό ρεύμα. Ωστόσο στην πράξη εμφανίζονται δύο ψεγάδια που αμαυρώνουν την εικόνα του «φωτονικά ονειρικού» γραφενίου: απορροφά λιγότερο από το 3% του φωτός που προσπίπτει σε αυτό και η εξαγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από διατάξεις γραφενίου προϋποθέτουν ηλεκτρικές επαφές συγκεκριμένης ασυμμετρίας - που είναι δύσκολο να επιτευχθεί.

Οπως ανακοινώθηκε στις 14 Μαΐου στο περιοδικό Nature Nanotechnology, το πρόβλημα της φωτοευαισθησίας του γραφενίου έλυσε η ομάδα του Γεράσιμου Κωνσταντάτου, στο ICFO της Βαρκελώνης, μπολιάζοντάς το με κβαντικές τελείες θειούχου μολύβδου. Σχεδόν απανωτά, στις 24 Μαΐου 2012, ομάδα ερευνητών από το Πανεπιστήμιο της Φλόριδας ανακοίνωσε (βλ. http://news.ufl.edu/2012/05/24/solar-efficiency/) ότι μπολιάζοντας το γραφένιο με TFSA (trifluoromethanesulfonyl-amide) ανέβασαν την απόδοση μετατροπής της ηλιακής σε ηλεκτρική ενέργεια στο 8,6 % (από 2,9% που ήταν ως τότε). «Η προσθήκη αυτή κάνει το γραφένιο πιο αγώγιμο και αυξάνει το δυναμικό του ηλεκτρικού πεδίου» δήλωσε ο κινέζος φοιτητής που το ανακάλυψε Xiaochang Miao.

Οι προοπτικές, λοιπόν, εμφανίζονται λαμπρές, αλλά η αξιοποίηση του γραφενίου στη μαζική παραγωγή νέου τύπου φωτοβολταϊκών στοιχείων προϋποθέτει και την εύρεση ακόμη πιο αποδοτικού τρόπου κατασκευής του. Ως τώρα οι μέθοδοι βιομηχανικής παραγωγής του, είτε με εναπόθεση ατόμων άνθρακα πάνω σε ένα υπόστρωμα μετάλλου ή καρβιδίου του πυριτίου, ή μέσω εναπόθεσης ατμών, απαιτούν ακριβό και εξειδικευμένο εξοπλισμό. Ιδού όμως που, στις 20 Ιουνίου 2012, το Ινστιτούτο Φυσικοχημείας της Πολωνικής Ακαδημίας Επιστημών ανακοίνωσε ότι ξεπέρασε το πρόβλημα: με τη βοήθεια του Διεπιστημονικού Ερευνητικού Ινστιτούτου της γαλλικής πόλης Λιλ βρήκαν μια μέθοδο παραγωγής τόσο απλή που μπορεί να εφαρμοστεί σε οποιοδήποτε εργαστήριο.

Οπως περιέγραψαν, πήραν αρχικά οξείδιο του γραφενίου - που παράγεται στην Ινδία. Στη συνέχεια το ανέμειξαν με την αρωματική ουσία TTF (tertathiafulvalene) για να αφαιρέσουν το οξυγόνο και, στην τελευταία φάση, το εμβάπτισαν σε άλλο χημικό διάλυμα, για να απομακρύνουν μέσω αντίδρασης την TTF.

Τσίγκος υποκαθιστά τις σπάνιες γαίες!

Η Κίνα, η οποία ήδη παράγει το 50% των φωτοβολταϊκών στοιχείων παγκοσμίως, προέβη στις 20 Ιουνίου 2012 σε
μια ανακοίνωση που συντάραξε τους Δυτικούς. Δήλωσε ότι τα αποθέματα των σπανίων γαιών στα ορυχεία της μει-
ώνονται πλέον ταχύτατα, οπότε θα επιβάλει περιορισμούς στην εξαγωγή τους.
Τι σημαίνει αυτό; Αρκεί να πούμε ότι έως τώρα από την Κίνα εξαγόταν το 90% των σπανίων γαιών που χρησιμοποι-
ούσε η παγκόσμια ηλεκτρική και ηλεκτρονική βιομηχανία. Μόνο το οξείδιο του ινδίου – που χρησιμοποιείται κατά
κόρον στα φωτοβολταϊκά, στις οθόνες υπολογιστών και στα κινητά τηλέφωνα – είχε μια προβλεπόμενη αγορά ως
το 2016 που εκτιμόταν σε 26,8 δισεκατομμύρια δολάρια. Τώρα, «τι θα κάνουμε χωρίς την Κίνα»;
Μία εβδομάδα αργότερα, στις 28 Ιουνίου 2012, το βρετανικό Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης έδωσε την απάντηση: Το
οξείδιο του ινδίου μπορεί να υποκατασταθεί άριστα από το σχεδόν πάμφθηνο οξείδιο του ψευδαργύρου, εφόσον αυτό μπολιαστεί με πυρίτιο! Το απίστευτο όσο και ανατρεπτικό αυτό επίτευγμα έφεραν εις πέρας η ομάδα των καθηγητών Χημείας Peter Edwards και Vladimir Kuznetsov.

* Ο Γεράσιμος Κωνσταντάτος έλαβε το πτυχίο Ηλεκτρολόγου Μηχανικού και Μηχανικού Υπολογιστών από το Πανεπιστήμιο Πατρών το 2001, για να μετακομίσει το 2002 στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο και να πάρει από εκεί το Master’s και το Ph.D του το 2004 και το 2008 αντίστοιχα. Από το 2009 βρίσκεται στο Ινστιτούτο Φωτονικών Επιστημών της Βαρκελώνης (ICFO), όπου ηγείται ομάδας ερευνών στις νανοφωτονικές διατάξεις και τα νανοϋλικά.

Πως οι «ακριβές» ΑΠΕ εξασφαλίζουν επάρκεια και γλιτώνουν εκατομμύρια ευρώ για το ηλεκτρικό σύστημα!

Μερικές εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ την ώρα, θα εξοικονομήσει σήμερα το ηλεκτρικό σύστημα τις ώρες αιχμής, όταν δηλαδή το θερμόμετρο θα χτυπήσει «κόκκινο» ανεβάζοντας στα ύψη τη ζήτηση ενέργειας. Αυτό προκύπτει με βάση τα επίσημα στοιχεία του διαχειριστή του συστήματος, για τον προγραμματισμό της ημερήσιας αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα λοιπόν με τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ, σήμερα τις ώρες αιχμής της ζήτησης η Οριακή Τιμή του Συστήματος θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα, κυρίως εξαιτίας της υψηλής παραγωγής των φωτοβολταϊκών αλλά και των αιολικών. Σε αντίθετη περίπτωση, αντί για τις ΑΠΕ, θα έπρεπε να μπουν στο σύστημα μονάδες αερίου σε πλήρες φορτίο, ανεβάζοντας την οριακή τιμή του συστήματος, για όλες τις μονάδες παραγωγής που μετέχουν στην αγορά.

Αλλά ας δούμε πιο αναλυτικά τα επίσημα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ: Σύμφωνα με το λειτουργό της αγοράς η αιχμή της ζήτησης στις 2 το μεσημέρι θα φτάσει τα 9007MW. Την ώρα λοιπόν με την υψηλότερη ζήτηση η οριακή τιμή του συστήματος θα είναι με βάση τον προγραμματισμό του λειτουργού στα 70 ευρώ η μεγαβατώρα. Η τιμή αυτή προκύπτει καθώς το σύστημα αναμένεται να ενισχυθεί με 1310MW από ΑΠΕ, κυρίως φωτοβολταϊκά. Αργότερα, για παράδειγμα στις 9 το βράδυ, η ισχύς από ΑΠΕ θα είναι 562MW (κυρίως αιολικά), με την ΟΤΣ να εκτινάσσεται στα 83,397 ευρώ η μεγαβατώρα και παρά το γεγονός ότι η ζήτηση θα είναι χαμηλότερη από το μεσημέρι στα 7731MW. Στις 10 το βράδυ, πάντα σύμφωνα με το ΛΑΓΗΕ, η ζήτηση θα είναι στα 8096MW, η παραγωγή από ΑΠΕ στα 507MW και η ΟΤΣ θα εκτιναχθεί στο υψηλότερο σημείο της ημέρας δηλαδή στα 87,430 ευρώ. Γιατί θα συμβεί αυτό; Καθώς δεν θα έχουμε το βράδυ τις … «ακριβές» ΑΠΕ, δύο ιδιωτικές μονάδες, θα χρειαστεί να δουλέψουν σε πλήρες φορτίο «ορίζοντας» με αυτόν τον τρόπο την ΟΤΣ σε υψηλότερο επίπεδο από το μεσημέρι όταν με υψηλότερη ζήτηση είχαμε χαμηλότερη χονδρεμπορική τιμή. Κρίσιμη λεπτομέρεια: Με την τιμή αυτή, δηλαδή τα 87,430 ευρώ θα πληρωθούν όλες οι μονάδες που θα συμμετέχουν στο σύστημα από τις λιγνιτικές της ΔΕΗ, μέχρι τους ανεξάρτητους.

Πόσα γλιτώνει το σύστημα

Εάν με τη ζήτηση στα 8000MW η ΟΤΣ βρίσκεται κοντά στα 90 ευρώ, γίνεται αντιληπτό ότι με ζήτηση στα 9000MW, η ΟΤΣ πιθανότατα θα ξεπερνούσε τα 100 ευρώ ανάλογα με τη διαθεσιμότητα των λιγνιτών και των υδροηλεκτρικών. Εάν δε, χρειαζόταν να δουλέψει κάποια από τις παλιές μονάδες αερίου ή τις πετρελαϊκές (Άγιος Γεώργιος, Λαύριο, Αλιβέρι) τότε το κόστος θα ανέβαινε ακόμη περισσότερο.

Με απλά λόγια, μπορεί τις ώρες της αιχμής του συστήματος οι ΑΠΕ να πληρώθηκαν με «καπέλο» συγκριτικά με την ΟΤΣ, στην πραγματικότητα όμως το καπέλο αυτό, εξοικονόμησε χρήματα καθώς σε διαφορετική περίπτωση θα πληρώνονταν όλες οι μονάδες με τιμές στα 100 ευρώ η μεγαβατώρα.

Και φυσικά τα στοιχεία του ΛΑΓΗΕ αποτελούν ένα απτό παράδειγμα των στρεβλώσεων του συστήματος, καθώς δεν αποτυπώνεται το πραγματικό όφελος που προκύπτει από τη λειτουργία των ΑΠΕ, με αποτέλεσμα το έλλειμμα του λεγόμενου λογαριασμού να φουσκώνει τεχνητά και στην πραγματικότητα να επιδοτούνται τα ορυκτά καύσιμα.

Με λίγα λόγια, οι ΑΠΕ "τιμωρούνται" οι ίδιες για τη μείωση της Οριακής Τιμής που επιφέρει η λειτουργία τους και άρα για τα εκατομ. ευρώ που γλιτώνει το σύστημα. Για τον εξής λόγο: Η διαφορά ανάμεσα στις ταρίφες που πληρώνονται οι ΑΠΕ και στην Οριακή Τιμή, είναι το ποσό που πρέπει να καλυφθεί από τον Ειδικό Λογαριασμό ΑΠΕ του ΛΑΓΗΕ. Όσο η είσοδος των ΑΠΕ στο σύστημα ρίχνει την Οριακή Τιμή, τόσο αυξάνει το ποσό που πρέπει να καλυφθεί από τον Ειδικό Λογαριασμό. Αυτό οδηγεί σε αύξηση του Τέλους ΑΠΕ και οι ΑΠΕ βρίσκονται "κατηγορούμενες" ότι στοιχίζουν ακριβά στον καταναλωτή!

Φωτοβολταϊκά 8 kW σε στέγη - Αίγιο

Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση 7,84 kWp σε στέγη. Βρίσκεται στο Αίγιο και αποτελείται από 32 φωτοβολταϊκά πλαίσια μονοκρυσταλλικού πυριτίου Aleo S_19 | 245 και έναν αντιστροφέα (inverter) Kostal Piko 8.3L. Όλος ο εξοπλισμός και οι βάσεις συνοδεύονται από 10ετή εγγύηση καλής λειτουργίας. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: http://www.pvtech.gr/index.php/erga-photovoltaika-steges-xorafia-2/erga-oikiaka-photovoltaika-10kw-steges/212-aigio-oikiako-photovoltaiko-8kw-stegi-aleo-kostal

Φωτοβολταϊκά 8.4 kW σε στέγη - Άγιος Νικόλαος Φωκίδας

Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση 8,4 kWp σε στέγη. Βρίσκεται στον Άγιο Νικόλαο Φωκίδας και αποτελείται από 35 φωτοβολταϊκά πλαίσια μονοκρυσταλλικού πυριτίου Sanyo HIT N240SE10 και έναν αντιστροφέα (inverter) Kostal Piko 8.3. Όλος ο εξοπλισμός και οι βάσεις συνοδεύονται από 10ετή εγγύηση καλής λειτουργίας. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: http://www.pvtech.gr/index.php/erga-photovoltaika-steges-xorafia-2/erga-oikiaka-photovoltaika-10kw-steges/211-agios-nikolaos-oikiako-photovoltaiko-8kw-stegi-sanyo-kostal

Φωτοβολταϊκό 10 kW σε δώμα - Διακοφτό Αχαΐας

Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση 9,84 kWp σε δώμα. Βρίσκεται στο Διακοφτό Αχαΐας και αποτελείται από 41 φωτοβολταϊκά πλαίσια μονοκρυσταλλικού πυριτίου Aleo S_19 | 240 και έναν αντιστροφέα (inverter) Kostal Piko 10.1. Όλος ο εξοπλισμός και οι βάσεις συνοδεύονται από 10ετή εγγύηση καλής λειτουργίας. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: http://www.pvtech.gr/index.php/erga-photovoltaika-steges-xorafia-2/erga-oikiaka-photovoltaika-10kw-steges/210-diakofto-oikiako-photovoltaiko-10kw-doma-aleo-kostal-2

Φωτοβολταϊκά 100 kW σε αγροτεμάχιο - Μυρόβρυση Συμπολιτείας

Φωτοβολταϊκή εγκατάσταση 99,84 kWp σε αγροτεμάχιο. Βρίσκεται στη Μυρόβρυση Συμπολιτείας  και αποτελείται από 416 φωτοβολταϊκά πλαίσια μονοκρυσταλλικού πυριτίου aleo S_19 | 240, έξι αντιστροφείς (inverter) SMA Sunny Tripower (STP) 17000TL και σταθερές βάσεις με μονοπάσσαλο Solarcube Kivo. Για περισσότερες πληροφορίες δείτε: http://www.pvtech.gr/index.php/erga-photovoltaika-steges-xorafia-2/erga-photovoltaika-oikopeda-xorafia-agrotes/209-mirovrisi-100kw-photovoltaiko-agrotemaxio-aleo-sma-soalrcube